De groeten! Zambia 2
Door: Webmaster
Blijf op de hoogte en volg Karin
12 Maart 2008 | Zambia, Lusaka
Dinsdag 11 maart 2008
Met geschramde, gebruinde en vieze voeten zit ik prinsesheerlijk hoog in de truck. Vandaag rijden we van Livingstone naar Lusaka, de hoofdstad van Zambia. Deze rit rijden we via Zimba, Kalomo, Choma, Pemba, Chisekesi, Mazabuka en Chilanga. Om me heen verslapen mensen hun kater (van de drank van gisteravond én het vroege opstaan) en een enkeling zit te lezen. Aangezien rijdend lezen mij een gruwel is, zit ik naar buiten te kijken. Met grote messen kappen de mensen het gras kort, vrouwen en ossenwagens bewerken het land, in groepjes zitten mensen bijeen onder de bomen. Zambia floreert op het moment redelijk goed, omdat veel blanken die door Mugabe Zimbabwe uitgejaagd zijn, zich in dit land hebben gevestigd. De rest van de bevolking bestaat voor 98% uit 73 Bantoetalige stammen. Deze stammen bestaan uit een clan, een groep families die aan elkaar verwant zijn. De chief heeft traditioneel binnen deze stammen veel gezag.
Er kunnen zo’n twintig belangrijke talen onderscheiden worden (met als belangrijksten Bemba, Tonga en Nyanja), die dan weer te verdelen zijn in twee of drie dialecten, maar sommigen zelfs in tien. Eigenlijk heeft iedere stam gewoon zijn eigen dialect, en dit is dan ook het belangrijkste onderscheidingsmiddel. Grappig is dat ze altijd herhalen om iets te benadrukken. Zo is het vandaag ‘hot hot’, zijn hun waren ‘cheap cheap’ en is onze truck ‘full full’. Deze taal, die Afrikaanse, Engelse en Bantoewoorden en uitdrukkingen mengt, noemen ze Kitchen Kaffir.
Zambia is ongeveer twintig zo groot als Nederland en heeft zo’n 10 miljoen inwoners. De leeftijdsopbouw is, zoals in zo veel Afrikaanse landen, ongelijk. Er zijn nauwelijks oudere mensen en ongeveer de helft van de bevolking is jonger dan vijftien jaar. Hierdoor lijkt het echt alsof iedere vrouw kinderen aan haar rok heeft hangen.
De savanne van Zambia wordt afgewisseld met hier en daar wat groepen lemen huisjes met rieten daken. Hutjes langs de weg dienen als bushalte of tuck-shop, maar het grasland met kleine bomen, doornig struikgewas en cactussen domineren vandaag het beeld. En zorgen voor ten minste een beetje comfort tijdens de plaspauzes…De weg is ronduit slecht te noemen, het is letterlijk of je de hele dag op een hobbelpaard zit. Langzaam maar zeker wordt de wereld wat meer bewoond. 45% van de bevolking van Zambia woont in stedelijke gebieden, waarmee Zambia de hoogste urbanisatiegraad van zwart Afrika heeft. De meeste grote steden zijn ontstaan langs de ‘line of rail’, de spoorweg die de Britten vanuit het toenmalige Zuid-Rhodesië tussen 1902 en 1910 naar het noorden aanlegden.
Even voor Lusaka (waar dat vliegveld is waar mijn tussenstops vorig jaar twee maal totaal de mist ingingen) logeren we op Lusaka Eureka Campsite. Een lekkere relaxte dag, maar met mijn eindbestemming in mijn achterhoofd, ben ik toch de hele dag wat opgewonden.
Woensdag 13 maart 2008
Om zes uur ’s morgens verlaten we de camping en rijden we in de donkere dageraad door Lusaka. Wat een spookachtige stad is dat! Het is stil, vuil, en staat overvol met lege, half afgebouwde gebouwen. Vanwege de gigantische corruptie blijft de bouw stilliggen en bij iedere nieuwe regering wordt het verval groter. Wat dat betreft is Zambia er nog lang niet. Ik krijg er echt de kriebels van en ben blij als de stad achter ons ligt. Weer geen mooie herinnering aan de hoofdstad van Zambia!
Vandaag rijden we via Nyimba, Petauke en Katete naar Chipata. Onderweg geniet ik van het ongelooflijk kleurrijke schouwspel van de Afrikaanse markten. Niet alleen alle kleuren fruit, groente en granen, maar ook kleren en volgestouwde kraampjes met huishoudartikelen, vormen één bont schouwspel. In mijn ogen ook niet zo verwonderlijk, tenslotte staan alle kleuren de donkere mensen goed! Koeien, geiten en varkens struinen overal in het rond en minstens zoveel fietsers als in good old Amsterdam maken de weg onveilig.
De badende mensen in de rivier, de kruidentuinen vol bloemen bij elk hutje (medicijnen), de altijd zwaaiende kinderen, het wijd uitgestrekte typisch Afrikaanse landschap, nog onaangetast en al eeuwenlang hetzelfde, doen me mijn gevoelens van vanmorgen snel vergeten. Opnieuw een mooi, en toch weer heel ander Afrikaans land. Boeiend vind ik ook de vele kerken die we passeren. Nieuwsgierig als ik ben, wil ik hier wel meer over weten. Ongeveer 27% van de Zambiaanse bevolking hangt traditionele religies aan. Ongeveer 72% belijdt een Christelijke godsdienst, waarvan de meesten katholiek zijn. Opvallend feit is dat Zambia op dit moment de meeste Jehova’s Getuigen per hoofd van de bevolking heeft, dan waar ook ter wereld. Voorouderverering is nog steeds een veel voorkomend fenomeen, en dit vindt plaats naast de officiële godsdienst.
Een bijzonder verhaal is het ontstaan van de grootste inheemse Afrikaanse christelijke kerk, Lumpa (Bemba voor: ‘beter dan alle anderen’) Church. De beweging werd gesticht door de zieneres Alice Lenshina ( Bemba voor koningin) Mulenga Mubisha, die in de jaren vijftig van de vorige eeuw visioenen kreeg waarin God haar zei dat het haar taak was om tovenarij uit te bannen. Tegen het einde van de jaren vijftig had zij honderdduizenden aanhangers.
Kenmerkend was inderdaad haar felle kritiek op magie, tovenarij en hekserij, maar ook polygamie en alcoholgebruik werden door haar afgewezen. Ook erkende zij geen enkele aardse autoriteit en dat werd de beweging bijna fataal. Ze weigerden ook belasting te betalen en als gevolg daarvan werden honderden aanhangers in gevechten met overheidstroepen gedood. In 1964 werd Alice Lenshina Mulenga Mubisha gevangen gezet en pas in december 1975 vrijgelaten. In 1978 overleed ze. Ze had voorspeld dat de Lumpa-beweging nooit meer zou terugkeren na haar dood, maar de laatste jaren is de beweging weer groeiende, ondanks het gebrek aan een duidelijke leider.
Na opnieuw een lange rit komen we aan bij Mama Rula’s, onze camping. Het wordt beheert door een vrouw die zich het lot van weeskinderen en gehandicapten aantrok en in de tuin zien we inderdaad zusters met kinderen in rolstoelen rondwandelen. Ook is er een zwembad, papegaaien, speelmateriaal, kortom een Afrikaans kinderparadijsje. In 2000 werd uit onderzoek duidelijk dat een derde van de kinderen in Zambia niet naar school gaan. Zambiaanse kinderen beginnen hun schoolcarrière vaak pas als ze negen jaar oud zijn. In de Southern province worden de kinderen de eerste twee jaar onderwezen in het Tonga, daarna gaat het onderwijs verder in het Engels.
Na groep zeven worden er nationale examens afgenomen en als de kinderen slagen kunnen ze verder leren in een plaatselijke school. De knapste leerlingen gaan naar een school voor voortgezet onderwijs, vaak in een grote stad. Ze moeten dan echter wel geld meenemen want dit onderwijs is duur, soms meer dan een jaarinkomen. Dit betekent natuurlijk dat voortgezet onderwijs maar voor een enkeling is weggelegd. Zowel de scholen, als de regering springen de ouders niet bij in de kosten. In 2001 werd er een wet aangenomen die ervoor zorgde dat de examengelden werden afgeschaft. De scholen verhoogden daarop echter de ouderbijdrage zodanig, dat het voor veel kinderen onmogelijk bleef om voortgezet onderwijs te volgen.
Na de oliecrisis en het instorten van de koperprijs in 1973/1974 werd gratis onderwijs onbetaalbaar. Het gevolg was dat het gehele schoolsysteem wegens geldgebrek opgeblazen werd, nog versterkt door mismanagement van de regering. Ondanks inspanningen van de regering om het onderwijs weer op poten te zetten, gaat nog maar de helft van alle kinderen naar de basisschool. Velen maken de basisschool niet eens af en maar een kwart van basisschoolleerlingen gaat naar het middelbaar onderwijs. Mijn juffenhart is alweer vertederd door alle kinderen de hele dag om ons heen en hoopt op een goede toekomst voor het onderwijs en de kinderen.
Geen internetverbinding, geen telefoonbereik, en ik weet dat er toch echt wel een paar mensen smachten naar mijn teken van leven…Ik ga maar weer vroeg slapen.
Met geschramde, gebruinde en vieze voeten zit ik prinsesheerlijk hoog in de truck. Vandaag rijden we van Livingstone naar Lusaka, de hoofdstad van Zambia. Deze rit rijden we via Zimba, Kalomo, Choma, Pemba, Chisekesi, Mazabuka en Chilanga. Om me heen verslapen mensen hun kater (van de drank van gisteravond én het vroege opstaan) en een enkeling zit te lezen. Aangezien rijdend lezen mij een gruwel is, zit ik naar buiten te kijken. Met grote messen kappen de mensen het gras kort, vrouwen en ossenwagens bewerken het land, in groepjes zitten mensen bijeen onder de bomen. Zambia floreert op het moment redelijk goed, omdat veel blanken die door Mugabe Zimbabwe uitgejaagd zijn, zich in dit land hebben gevestigd. De rest van de bevolking bestaat voor 98% uit 73 Bantoetalige stammen. Deze stammen bestaan uit een clan, een groep families die aan elkaar verwant zijn. De chief heeft traditioneel binnen deze stammen veel gezag.
Er kunnen zo’n twintig belangrijke talen onderscheiden worden (met als belangrijksten Bemba, Tonga en Nyanja), die dan weer te verdelen zijn in twee of drie dialecten, maar sommigen zelfs in tien. Eigenlijk heeft iedere stam gewoon zijn eigen dialect, en dit is dan ook het belangrijkste onderscheidingsmiddel. Grappig is dat ze altijd herhalen om iets te benadrukken. Zo is het vandaag ‘hot hot’, zijn hun waren ‘cheap cheap’ en is onze truck ‘full full’. Deze taal, die Afrikaanse, Engelse en Bantoewoorden en uitdrukkingen mengt, noemen ze Kitchen Kaffir.
Zambia is ongeveer twintig zo groot als Nederland en heeft zo’n 10 miljoen inwoners. De leeftijdsopbouw is, zoals in zo veel Afrikaanse landen, ongelijk. Er zijn nauwelijks oudere mensen en ongeveer de helft van de bevolking is jonger dan vijftien jaar. Hierdoor lijkt het echt alsof iedere vrouw kinderen aan haar rok heeft hangen.
De savanne van Zambia wordt afgewisseld met hier en daar wat groepen lemen huisjes met rieten daken. Hutjes langs de weg dienen als bushalte of tuck-shop, maar het grasland met kleine bomen, doornig struikgewas en cactussen domineren vandaag het beeld. En zorgen voor ten minste een beetje comfort tijdens de plaspauzes…De weg is ronduit slecht te noemen, het is letterlijk of je de hele dag op een hobbelpaard zit. Langzaam maar zeker wordt de wereld wat meer bewoond. 45% van de bevolking van Zambia woont in stedelijke gebieden, waarmee Zambia de hoogste urbanisatiegraad van zwart Afrika heeft. De meeste grote steden zijn ontstaan langs de ‘line of rail’, de spoorweg die de Britten vanuit het toenmalige Zuid-Rhodesië tussen 1902 en 1910 naar het noorden aanlegden.
Even voor Lusaka (waar dat vliegveld is waar mijn tussenstops vorig jaar twee maal totaal de mist ingingen) logeren we op Lusaka Eureka Campsite. Een lekkere relaxte dag, maar met mijn eindbestemming in mijn achterhoofd, ben ik toch de hele dag wat opgewonden.
Woensdag 13 maart 2008
Om zes uur ’s morgens verlaten we de camping en rijden we in de donkere dageraad door Lusaka. Wat een spookachtige stad is dat! Het is stil, vuil, en staat overvol met lege, half afgebouwde gebouwen. Vanwege de gigantische corruptie blijft de bouw stilliggen en bij iedere nieuwe regering wordt het verval groter. Wat dat betreft is Zambia er nog lang niet. Ik krijg er echt de kriebels van en ben blij als de stad achter ons ligt. Weer geen mooie herinnering aan de hoofdstad van Zambia!
Vandaag rijden we via Nyimba, Petauke en Katete naar Chipata. Onderweg geniet ik van het ongelooflijk kleurrijke schouwspel van de Afrikaanse markten. Niet alleen alle kleuren fruit, groente en granen, maar ook kleren en volgestouwde kraampjes met huishoudartikelen, vormen één bont schouwspel. In mijn ogen ook niet zo verwonderlijk, tenslotte staan alle kleuren de donkere mensen goed! Koeien, geiten en varkens struinen overal in het rond en minstens zoveel fietsers als in good old Amsterdam maken de weg onveilig.
De badende mensen in de rivier, de kruidentuinen vol bloemen bij elk hutje (medicijnen), de altijd zwaaiende kinderen, het wijd uitgestrekte typisch Afrikaanse landschap, nog onaangetast en al eeuwenlang hetzelfde, doen me mijn gevoelens van vanmorgen snel vergeten. Opnieuw een mooi, en toch weer heel ander Afrikaans land. Boeiend vind ik ook de vele kerken die we passeren. Nieuwsgierig als ik ben, wil ik hier wel meer over weten. Ongeveer 27% van de Zambiaanse bevolking hangt traditionele religies aan. Ongeveer 72% belijdt een Christelijke godsdienst, waarvan de meesten katholiek zijn. Opvallend feit is dat Zambia op dit moment de meeste Jehova’s Getuigen per hoofd van de bevolking heeft, dan waar ook ter wereld. Voorouderverering is nog steeds een veel voorkomend fenomeen, en dit vindt plaats naast de officiële godsdienst.
Een bijzonder verhaal is het ontstaan van de grootste inheemse Afrikaanse christelijke kerk, Lumpa (Bemba voor: ‘beter dan alle anderen’) Church. De beweging werd gesticht door de zieneres Alice Lenshina ( Bemba voor koningin) Mulenga Mubisha, die in de jaren vijftig van de vorige eeuw visioenen kreeg waarin God haar zei dat het haar taak was om tovenarij uit te bannen. Tegen het einde van de jaren vijftig had zij honderdduizenden aanhangers.
Kenmerkend was inderdaad haar felle kritiek op magie, tovenarij en hekserij, maar ook polygamie en alcoholgebruik werden door haar afgewezen. Ook erkende zij geen enkele aardse autoriteit en dat werd de beweging bijna fataal. Ze weigerden ook belasting te betalen en als gevolg daarvan werden honderden aanhangers in gevechten met overheidstroepen gedood. In 1964 werd Alice Lenshina Mulenga Mubisha gevangen gezet en pas in december 1975 vrijgelaten. In 1978 overleed ze. Ze had voorspeld dat de Lumpa-beweging nooit meer zou terugkeren na haar dood, maar de laatste jaren is de beweging weer groeiende, ondanks het gebrek aan een duidelijke leider.
Na opnieuw een lange rit komen we aan bij Mama Rula’s, onze camping. Het wordt beheert door een vrouw die zich het lot van weeskinderen en gehandicapten aantrok en in de tuin zien we inderdaad zusters met kinderen in rolstoelen rondwandelen. Ook is er een zwembad, papegaaien, speelmateriaal, kortom een Afrikaans kinderparadijsje. In 2000 werd uit onderzoek duidelijk dat een derde van de kinderen in Zambia niet naar school gaan. Zambiaanse kinderen beginnen hun schoolcarrière vaak pas als ze negen jaar oud zijn. In de Southern province worden de kinderen de eerste twee jaar onderwezen in het Tonga, daarna gaat het onderwijs verder in het Engels.
Na groep zeven worden er nationale examens afgenomen en als de kinderen slagen kunnen ze verder leren in een plaatselijke school. De knapste leerlingen gaan naar een school voor voortgezet onderwijs, vaak in een grote stad. Ze moeten dan echter wel geld meenemen want dit onderwijs is duur, soms meer dan een jaarinkomen. Dit betekent natuurlijk dat voortgezet onderwijs maar voor een enkeling is weggelegd. Zowel de scholen, als de regering springen de ouders niet bij in de kosten. In 2001 werd er een wet aangenomen die ervoor zorgde dat de examengelden werden afgeschaft. De scholen verhoogden daarop echter de ouderbijdrage zodanig, dat het voor veel kinderen onmogelijk bleef om voortgezet onderwijs te volgen.
Na de oliecrisis en het instorten van de koperprijs in 1973/1974 werd gratis onderwijs onbetaalbaar. Het gevolg was dat het gehele schoolsysteem wegens geldgebrek opgeblazen werd, nog versterkt door mismanagement van de regering. Ondanks inspanningen van de regering om het onderwijs weer op poten te zetten, gaat nog maar de helft van alle kinderen naar de basisschool. Velen maken de basisschool niet eens af en maar een kwart van basisschoolleerlingen gaat naar het middelbaar onderwijs. Mijn juffenhart is alweer vertederd door alle kinderen de hele dag om ons heen en hoopt op een goede toekomst voor het onderwijs en de kinderen.
Geen internetverbinding, geen telefoonbereik, en ik weet dat er toch echt wel een paar mensen smachten naar mijn teken van leven…Ik ga maar weer vroeg slapen.
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
